Śledź nas na:



Odrodzenie - opis epoki



Dramat antyczny Dramat szekspirowski

zasada 3 jedności złamanie 3 jedności - zachowanie akcji

fabuła mitologiczna fabuła historyczna

podział na epeisodia i stasimona podział na akty i sceny

małe ilości postaci duża ilość postaci

chór w roli komentatora wydarzeń brak chóru

czystość gatunkowa wprowadzenie elementu komediowego

o losach decyduje przeznaczenie (fatum , mojra) indywidualizm, bohater sam kształtuje swój los

jednolitość psychiczna złożoność psychiczna postaci

realizm fantastyka, nastrój, rola przyrody

jednolitość zmienność nastroju, szybkość akcji

język potoczny język pełen ozdób retorycznych



Jan Kochanowski - II pokolenie twórców

1. okres studiów

2. okres dworski

3. okres czarnoleski



Twórczość:

1. fraszki (błahostki): krótki utwór wierszowany wyniesiony z antycznego epigramatu

• autobiograficzne

• autotematyczne

• filozoficzne

• obyczajowe

• filozoficzno-refleksyjne

• miłosne

• patriotyczne

2. pieśni:



V „O spustoszeniu Podola”

IX - nieuleganie namiętności, stoicyzm i epikureizm w jednym, rozumne korzystanie z uciech życia

XXIV - nawiązanie do antyku, epikureizm i stoicyzm, parafraza „Ody do mecenasa” Horacego

XII - utwór ma charakter refleksyjny, pierwsze wersy o sławie i cnocie, której nie można kupić

„Czego chcesz od nas Panie” - pochwała Boga

„Serce rośnie” - zmiana pór roku radością podmioty lirycznego, szczęście, refleksja nad tym jak żyć aby być szczęśliwym

„Pieśń świętojańska o Sobótce” - cykl 12 pieśni śpiewanych przez 12 panien,

pieśń panny XII - jest to parafraza utworu Horacego „Wsi spokojna wsi wesoła”, życie na wsi daje radość, arkadia, sielanka, idealizacja obrazu

pieśń panny VI - ukazuje wieś w okresie żniw i suszy, przewaga opisów krajobrazu nad opisami ludzi, podmiot liryczny raz jest współ wykonawcą a raz obserwatorem, uprawdopodobniony obraz arkadyjski

Idealny wzorzec osobowy to oracz.



3. dramat:



„Odprawa posłów greckich” - wystawiono 12 stycznia 1578 na ślubie Jana Zamoyskiego i Krystyny Radziwiłłówny, na weselu obecni byli posłowie i para królewska, sztuka powstała prawdopodobnie 1565-6, nie jest to więc tekst okolicznościowy co świadczy o uniwersalizmie utworu, nawiązaniem do antyku jest sama forma: dramat (nie ma Exodosu i Paradosu), wykorzystanie mitu i „Iliady” jako źródła mitu, Troja może symbolizować każde państwo i miasto, główny problem to odpowiedzialność jednostki za państwo, zestawione są dwie postawy: Aleksandra (Parysa) i Antenora. Parys jest partia wojny, chce zatrzymać Helenę nie licząc się z losem państwa. Po przegranej Antenora w rodzie jest on do końca wierny ojczyźnie.

Ważne są wypowiedzi chóru: „Ci, którzy Rzeczpospolita władacie...”

Cechy:

• zachowanie 3 jedności

• postać posłańca, który właściwie gra kilka ról

• uniwersalizm



4. treny: utwór antyczny, oddaje żal po śmierci. Bohaterem trenów Kochanowskiego jest dziecko co jest ewenementem (oprócz Urszulki bohaterem jest też ojciec Kochanowskiego). 1578(9) umiera Urszula a później jej siostra Helena, wcześniej Ojciec i brat Kacper, jest to okres załamania wartości przekazanych w pieśniach



Tren I - pierwiastek antyczny w bezpośrednim zwrocie do twórców antycznych; Urszula - ptaszek zabity przez smoka

Tren V - Urszula - Oliwka, postać Persefony (antyk)

Tren VI - porównanie Urszula - Safona; Urszula była dziedziczką talenty Kochanowskiego, Postać Urszuli jest udoroślona

Tren IX - wyraz kryzysu, wzrastająca żałość, rozum i zwątpienie w niego

Tren X - wyraz kryzysu, łańcuch pytań „Gdzie jesteś Urszulo..”, odwołanie do różnych wyobrażeń filozoficznych o życiu po śmierci; „Gdziekolwiek jesteś jeśli jesteś..” - zwątpienie w religię

Tren XI - fraszka „O cnocie” jest nic nie warta, pobożność jest zła, nie warto być dobrym, negacja optymizmu

Tren XIX - (sen) ukazuje się Kochanowskiemu jego zmarła matka z Urszulą na rękach, śmierć Urszulki była dla niej samej dobra, uchowała ją przed smutkami życia, wartości renesansu mogą pomóc w cierpieniu



5. „Psałterz Dawidów” - zaczęty w 1571, wydany 1579. Tłumaczenie psalmów, połączenie chrześcijaństwa i antyku; Bóg gromowładny, Bóg jako ojciec wszystkich ludzi; pytania retoryczne, zdanie wykrzyknikowe podkreślają emocjonalny charakter wypowiedzi; Psalmy to właściwie parafrazy, teksty o wysokiej wartości artystycznej



Religijność poety to nie tylko tolerancja, ale także poszukiwanie zgody pomiędzy różnorodnymi systemami teologicznymi i filozoficznymi.



Kochanowski to poeta - humanista, wielostronna twórczość pod względem tematyki i formy.



Mikołaj Rej

„Krótka rozprawa między 3 osobami: panem, wójtem i plebanem” - wydane w 1543 pod pseudonimem Ambroży Korcz - Obrożek. Ukazany jest obraz (smutny) Rzeczypospolitej [literatura społeczna]

„Wizerunek własny - żywot człowieka poczciwego” - 1558 - nawiązanie do twórczości antycznej; pierwsza próba wyłożenia poglądu na świat ze stanowiska świeckiego

„Zwierzyniec” - zbiór 8 wersowych epigramatów, galeria ówczesnego życia politycznego i kulturalnego (wzory, anegdoty, przykłady)

„Żywot człowieka poczciwego” - utwór składa się z 3 ksiąg, które ukazują 3 okresy życia człowieka: dzieciństwo i młodość, wiek dojrzały, starość. Księga I rozważa problem wychowania dzieci, II wybór stanu i obowiązków z tego płynących, III problemy etyczne widziane z perspektywy eschatologicznej (zza grobu)



Człowiek wpisany jest w naturę i rozumnie czerpie z niej korzyści, jest ogniwem w biologicznym cyklu nieustannego odnawiania. Kluczem do zrozumienia życia jest zrozumienie, że życie człowieka związane jest z ziemią, jej uprawą i prawami.



Styl: występują zwroty o silnym zabarwieniu emocjonalnym, paralelizm szyków składniowych [czyli powtarzanie danych wyrazów i ich ciągłym rozszerzaniu w następnym powtórzeniu]



Publicystyka renesansowa:

1. Andrzej Frycz - Modrzewski - „O poprawie Rzeczypospolitej” - problem nierówności obywatela wobec prawa

2. Piotr Skarga - „Kazania sejmowe” - wydane w 1597 w większym zbiorze „Kazania na Niedzielę i święta całego roku”; jest to traktat polityczny;

Choroby Rzeplitej:

• brak miłości ojczyzny

• spory wewnętrzne

• tolerowanie herezji

• słaba władza króla

• zły system prawny

• grzechy i złości jawne

W kazaniu II Ojczyzna ukazana jest jako matka z tymi chorobami lub jako tonący okręt; obywatele dostawali wszystko a sami nie dawali nic. Antyteza [ długie zdanie a następnie negujące je krótkie]

Odwołania do Biblii

3. Sęp Szarzyński - „O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem światem i ciałem” - obraz świata i człowieka, który jest wątły, rozdwojony w sobie.