Odrodzenie - opis epoki
Szczegółowy opis epoki
Odrodzenie 1506 - 1622 - epoka odkryć
Przyczyny odrodzenia:
• wyprawy krzyżowe
• odkrycie Ameryki
• teoria Kopernika
• wynalezienie druku
skutki odkryć:
• wzbogacenie się miast na szlakach handlowych (Wenecja)
• wyodrębnienie stany mieszczańskiego
• powstanie zalążków ustroju kapitalistycznego (manufaktury)
• zanik drabiny feudalnej
• nowy pogląd na świat: „Człowiekiem jestem” Terencjusza
• sprzeciwienie się dogmatom Kościoła
• podróże po Europie, dążenie do wykształcenia
• budowanie się krytycyzmu, patriotyzmu i humanizmu
• wrażliwość na niesprawiedliwość społeczną
• rola przyrody
• wiara w ludzki rozum, wpływ kultury antycznej
• świecki charakter sztuki starożytnej (wzory antyczne), sztuka tworzona jest dla człowieka
Geneza polityczna:
• stopniowa utrata władzy politycznej przez Kościół, który pozostaje jako ośrodek religijny
• Pierwsze przejawy reformacji
Czechy - husycyzm, Anglia - anglikanie, Niemcy - luteranizm, Francja - hugenoci, Szwajcaria - kalwini, Polska - arianie
• wzmocnienie władzy świeckiej w Europie
Odrodzenie obejmowało 3 prądy:
• renesans - określenia w kulturze, sztuce i filozofii
• humanizm - w literaturze prąd stawiający człowieka w centrum
• reformacja - w religii, przekształcenie doktryn i praktyk Kościoła
Geneza kulturowa:
• specyficzna kontynuacja „jesieni średniowiecza”
• pogłębienie wiedzy o starożytności, wiedza o kulturze antycznej
• popularność nauk humanistycznych
• powstanie uniwersytetów
Filozofia epoki i jej wpływ na światopogląd ludzi:
• kontynuacja tomizmu i franciszkanizmu
• stosowanie filozofii antycznej, stoicyzmu i epikureizmu
• filozofia eklektyczna czyli niejednolita
• głównym prądem epoki jest humanizm
Założenia humanizmu:
Hasło Terencjusza: Homo sum et nil humanum alienum ad me esse puto
Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce
• człowiek w centrum zainteresowania
• wszechstronność zainteresowań życiem politycznym, miłością, pięknem
• zainteresowanie się kulturą antyczną, sięganie do źródeł kulturowych
• twórczość w języku ojczystym
Ideały humanizmu:
• antropocentryzm zamiast teocentryzmu
• „Carpe diem” zamiast „Memento mori”
• „nic co ludzkie...” Terencjusza - zachwyt nad pięknem ciała i życiem wewnętrznym
• piękno przyrody
• kult sławy
• wyobrażenie Boga nie karzącego lecz genialnego artysty i dawcy dobra ludzkiego
Filozofia renesansowa:
• humanizm
• empiryzm - przeciwstawia się średniowiecznej scholastyce; do poznania dąży się przez doświadczenie; twórcą był Franciszek Bacon
• irenizm - twórcą był Erazm z Roterdamu; odrzucenie wojny i nienawiści (pokój), stąd też powstanie utopii (Tomasz Moore „Utopia”) o idealnym państwie i idealnym władcy (Machavelli „Książe”)
Dzięki filozofii wykształcił się krytycyzm i demokratyzacja w myśli etyki.